Gobi’de sürpriz iki buluntu: Arkeolojik dokümanlara ulaşıldı
Mehmet Korkmaz
4 min read
Arkeolog ve muharrir Prof. Dr. Semih Güneri başkanlığında, doktora öğrencileri Ahmet Bayburt ve Ayça Avcı’dan oluşan bilim ekibi, 1995’ten itibaren uygulanan ‘Orta Asya’da Türk Kültürünün Arkeolojik Kaynakları’ (OTAK) projesi kapsamında Gobi Çölü’nde çalışmalarını sürdürdü. Rusya’daki Irkursk Devlet Üniversitesi’nde Tarih Fakültesi’nde çalışan Prof. Dr. Güneri, dağlık alanın geniş etrafına yayılan çalışmalarda ağır kaya fotoğraflarının varlığıyla karşılaştıklarını, bölgede Üst Paleolitik Çağ yani eski taş çağı yerleşim izlerine rastladıklarını söyledi. Sibirya ile Göbeklitepe ortasında binlerce yıl öncesinde kültürel ilgiler geliştiğini daha evvel maddi delilleriyle ortaya koyduklarını söz eden Prof. Dr. Güneri, “Çöl bölgesinde bu çeşit erken yerleşme yerlerinin varlığı heyecan vericidir. Moğolistan bölgesinde birinci defa Paleolitik periyotla ilgili araştırmalar yapıyoruz. ‘Bu topraklarda Türkçe konuşan halkların tarihi bu kadar erkene gidiyor olabilir mi?’ sorusuna karşılıklar arayacağız” dedi.
ÇİN-TÜRK İLİŞKİLERİ
“Petroglifler yazıya eş paha kayıtlar değildir, buna karşılık mahallî toplulukların gündelik yaşantılarını, meyyit gömme adetlerini, konut biçimlerini (ger, çadır vs.) ve hayata dair pek çok olayı canlandırması bakımından mükemmel bilgi kaynağıdır” diyen Prof. Dr. Güneri kelamlarını şöyle konuştu:
“Altay Dağları tepelerinden itibaren geniş alanlara yayılan kaya fotoğraflarının çalışmalarını 13 yıllık araştırmalar sürecinde tamamladık. 2019’da Lena Irmağı bölgesi kaya fotoğraflarını çalıştık. Eksik kesim Gobi’ydi. Bu yaz aylarında yürüttüğümüz çalışmalarla bu hususta önemli yol aldık. 2023 çalışmalarımızın sonunda Kuzey Asya Türk kaya fotoğrafları çalışmamızı tamamlamış olacağız. Gobi bölgesinde varsayımlarımızın çok ilerisinde petroglif kaydı yaptık. Altaylardan itibaren doğu-batı tarafta yaklaşık iki bin kilometre araya yayılan kaya fotoğraflarının Ulanbator’dan itibaren güneye yönelerek yaklaşık 700 kilometrelik sınır üzerinde ağırlaştığını izledik. Bu sınır Paleolitik’ten itibaren kuzeyli Bozkır Kavimleri’nin Sarı Irmak uzunluklarına, Helan Dağları üzerinden Çin ovalarına yönelen akınları sırasında kullandıkları en işlek yoldur. Petrogliflerin yoğunluğu bunun en somut delilidir. Gobi üzerinden geçen bu petroglif sınırının Çin (İç Moğolistan) tarafındaki uzantısını 2013 Çin Halk Cumhuriyeti araştırmalarımız sırasında izlemiştik.”
‘GOBİ’DE İKİ MAMUT FİGÜRÜ BULDUK’
Çalışma şartlarının ağır olması nedeniyle araştırmacılar tarafından ilgi gösterilmeyen Gobi Çölü alanında daha evvel birkaç araştırma yapıldığını söz eden Prof. Dr. Güneri, Türk bilim ekibinin uzun vadeli çalışmalarının bir kesimi olması bakımından bu araştırmaların manalı olduğunu söyledi. Son beş yıldır Paleolitik Çağ araştırmalarına tartı verdiklerini belirten Prof. Dr. Güneri, “Gobi bölgesi araştırmalarımız sırasında biri mağara içinde, ikisi açık alanda üç yeni Paleolitik yerleşme yeri saptadık. Topladığımız, incelediğimiz taş alet örnekleri M.Ö.15000-12000 ortasını işaret ediyor. Sürpriz buluntu ise Gurvan Sayhan Uul bölgesinde bulduğumuz iki mamut figürüdür. Son Üst Paleolitik Çağda (yukarıda verilen tarihlerin sonunda) kuşağı tükenen bu iri memelilere ilişkin kaya fotoğrafları Üst Paleolitik Çağı tarihleyen en değişik tasvirlerdir. Toplamda bu tıp erken arkeolojik bulguların bölgedeki mevcudiyeti araştırmalarımızı gelecek yıldan itibaren Gobi bölgesine kaydırmamızı gerektirmiştir” dedi.
Prof. Dr. Semih Güneri, Türkiye Cumhuriyeti’nin yüzüncü yıl dönümünde Avrasya’da yürüttükleri çalışmanın 25’inci yılını tamamlayacaklarını da belirterek, “Türk tarihini kaynak topraklarda araştıran OTAK projesi çalışmaları çeyrek asırdır aralıksız devam ediyor. Cumhuriyetimizin yüzüncü yılında Türk bilim kadrosu olarak bunun kutlamalarını hem Moğolistan’da hem de Sibirya bölgesindeki kazılarımız sırasında yapmayı planlıyoruz. Bu ortada, 104 yıllık İrkutsk Devlet Üniversitesi’nin tarih fakültesinden aldığım teklif üzerine, üniversitede uzmanlık alanlarım ile ilgili dersler vereceğim, doğal olarak araştırmalarımı da bu üniversite ismine sürdüreceğim” diye konuştu.
